سیاستگذاری های ماهواره ای در ایران(۴)

نتیجه گیری:

ماهواره های پخش مستقیم، همانند سایر فناوری های جدید ارتباطی و اطلاعاتی، قابلیت های بسیار گسترده ای دارند و نمی توان مردم را، صرفا به دلیل هراس از پیامدهای ناخوشایند برخی از محتواها، از بهره وری مثبت و سازنده محروم نمود.

مسئله دریافت تلویزیونی از ماهواره در ایران هنوز حل نشده است و مسئولان، سیاستمداران، احزاب و مردم به طور مکرر وضعیت فعلی را به نوعی مورد نقد قرار می دهند. در ایران، قانون ممنوعیت مصوب سال 1373 در مبارزه با رواج محتواهای زیانبار ماهواره ای موفقیتی در پی نداشت. محرومیت استفاده از برنامه های ماهواره ای مفید در کشور در عصر اطلاعات و ارتباطات می تواند ضررات جبران ناپذیری به کشور وارد سازد. همچنین کنترل برنامه های ماهواره ای هم در این راستا باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد. در کشور ما هم اکنون سیاست گذاری درستی در مورد استفاده صحیح از برنامه های ماهواره ای صورت نگرفته که این امر به سبب وضع برخی از قوانینی است که در عمل قابل اجرا نیستند. سیاست های موجود در مورد استفاده از برنامه های ماهواره ای عملا قابل اجرا در کشور نیستند. مسئولان کشور باید در پی راهکارها و راه حل های عملی و قابل اجرا در مورد استفاده عموم مردم از تجهیزات ماهواره ای باشند. در نیل به این هدف در درجه اول باید سیاستگذاریهای منسجم فرهنگی مشخص صورت گیرد و دوم این سیاستگذاریها با سیاستگذاریهای کلان کشوری در ایران هماهنگ باشد و همچنین با سیاستهای سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران قابلیت اجرایی داشته باشد.

منابع:

 (1384)،ماهواره ها،سال سوم،  شماره24 I.T.U. مجله

بررسی سیاست ماهواره ای کشورهای اسیایی: درسهایی برای مورد ایران""   منتظر قائم،م(1384)،

نامه علوم اجتماعی، شماره 26،ناشر: دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.

          کار: دفتر مطالعات فرهنگی(کمیته رسانه ها، فرهنگ و هنر) نشریه مرکز بژوهشهای مجلس شورای اسلامی شماره42 – سال دهم- فوق العاده زمستان1382

صدا و سیما(1373)، نظرسنجی از مردم تهران درباره ماهواره، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی

واحد سنجش افکار مرکز تحقیقات صداو سیما(دی1373)، نظرسنجی درباره ماهواره، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی

صدا وسیما(1376)، بررسی نگرش مردم نسبت به استفاده از ماهواره، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی

وزارت اطلاعات(1380)، ماهواره از نگاه مردم، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.

کار: دفتر مطالعات فرهنگی" گزارش کارشناسی درباره طرح: اصلاح ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره" (کمیته رسانه ها، فرهنگ و هنر)دفتر بررسی های حقوقی   معاونت پژوهشی  بهمن1380

کمسیون های ارجاعی فرهنگی- اقتصادی- امنیت ملی و سیاست خارجی- صنایع و معادن- حقوقی و قضایی

،"پیشینه حقوقی ماهواره های پخش مستقیم در ایران:"    (دفتر مطالعات فرهنگی مجلس،1383)

 سازمان فضایی ایران I.S.A.

www.ict.gov. ir/companies- ministry- space-fa. html - 30k - 14 Jul 2006

منبع: خانه ملت  ،   خبرنگار: پوراردشیر

http://mellat. majlis.ir/ archive/1385/ 03/24/parlemantt oday.htm 

پیوست:

1- قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت ماهوااره( مصوب23/11/1373)

ماده(1)

به موجب این قانون ورود، توضیع و استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره جز در مواردی که قانون تعیین کرده است ممنوع است.

ماده(2)

وزارت کشور موظف است با استفاده از نیروهای انتظامی یا نیروی مقاومت بسیج در اسرع وقت به جمع اوری تجهیزات دریافت از ماهواره اقدام کند.

تبصره- مهلت جمع اوری تجهیزات موجود دریافت از ماهواره از تاریخ تصویب این قانون یک ماه است، بعد از انقضای مهلت مذکور استفاده کنندگان به مجازات های تصریح شده در این قانون محکوم خواهند شد.

ماده(3)

وزارت کشور موظف است با هماهنگی وزارت اطلاعات با وسایل ممکن نسبت به جلوگیری از ورود و توضیع تجهیزاتی که صرفا برای دریافت از ماهواره مورد استفاده قرار می گیرد اقدام کند و ضمن توقیف وسایل فوق عاملان ان را با وسایل توقیفی به مراجع صالحه قضایی معرفی کند. نحوه هماهنگی در ایین نامه اجرایی مشخص خواهد شد.

تبصره – کلیه کالاهای ضبط و مصادره شده موضوع این قانون جهت توسعه بوشش رادیو و تلویزیونی کشور در اختیار سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران قرار می گیرد.

ماده(4)

کلیه دستگاه های فرهنگی کشور موظفند اثار مخرب استفاده از برنامه های منحرف کننده را در جامعه تبیین کنند.

ماده(5)

سازمان صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (موسسه رسانه های تصویری، می توانند نسبت به ضبط و بخش ان دسته از برنامه های ماهواره که مغایر با ارزش ها و مبانی فرهنگ اسلامی و ملی نباشد اقدام کند.

ماده(6)

دستگاه های صدا و سیما، بست و تلگراف و تلفن و سازمان های وابسته از شمول این قانون مستثنا هستند.

تبصره – صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به منظور واردات فرستنده ها، تجهیزات تولید و بخش و لوازم یدکی متعلق به ان ها و مواد اولیه تولید فیلم و سریال از اخذ مجوز ورود و گواهی عدم ساخت وزارتخانه ها و سازمان های دولتی نظیر وزارتخانه های بست و تلگراف و تلفن، صنایع و بازرگانی و گواهی سازمان انرژی اتمی و ثبت سفارش وزارت بازرگانی معاف هستند.

ماده(7)

دستگاه ها و سازمان هایی که برای انجام وظایف قانونی خویش لازم است از تجهیزات دریافت از ماهواره استفاده نمایند باید مجوز لازم را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با هماهنگی وزارتخانه های اطلاعات و بست و تلگراف و تلفن کسب کنند.

ماده(8)

واردکنندگان، تولید کنندگان و توضیع کنندگان تجهیزات دریافت از ماهواره علاوه بر ضبط و مصادره اموال مکشوفه توسط دادگاه ها و مجازات به ده تا یکصد میلیون ریال محکوم می شوند.

ماده(9)

استفاده کنندگان از تجهیزات دریافت از ماهواره علاوه بر ضبط و مصادره اموال مکشوفه به مجازات نقدی از یک میلیون تا سه میلیون ریال محکوم می شوند:

الف) حمل، نگهداری، نصب و تعمیر تجهیزات ماهواره ممنوع و مرتکبان به مجازات نقدی از یک تا بنج میلیون ریال محکوم می شوند.

ب) وجوه دریافتی بابت مجازات مواد(8) و (9) این قانون به خزانه واریز و صد درصد(100%) ان جهت تامین هزینه های اجرای این قانون و مقابله با تهاجم فرهنگی در اختیار وزارتخانه های کشور و فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران قرار داده می شود تا در حدود اعتبارات مصوب بودجه سالانه کل کشور به مصرف برسد.

ماده(10)
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری وزارت بست و تلگراف و تلفن و سازمان های ذی ربط موظفند با استفاده از اهرم های حقوقی و بین المللی در جهت حراست از مرزهای فرهنگی کشور و حفظ کیان خانواده علیه برنامه های مخرب و مبتذل ماهواره اقدام لازم را انجام دهند.

تبصره – نشر اگهی های تبلیغاتی از طرق مختلف توسط مطبوعات، صدا و سیما یا تبلیغات شهری که متضمن جواز استفاده از برنامه های ماهواره ای باشد ممنوع است.

ماده(11)

دولت موظف است ظرف مدت یک ماه از تاریخ تصویب این قانون ایین نامه اجرایی ان را تهیه و تصویب کند.

قانون فوق مشتمل بر یازده و چهار تبصره در جلسه روز یکشنه 23/11/1373 تصویب و در تاریخ 26/11/1373 به تایید شورای نگهبان رسید.

بس از تصویب قانون مذکور در سال 1380 عده ای از نمایندگان بر ان شدند که مجوزهایی برای افراد حقیقی یا حقوقی صادر شود و عده ای از شمول این قانون مستثنی شوند بر این اساس طرح " اصلاح قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره بیشنهاد شد" که یک فوریت این طرح در جلسه روز سه شنبه مورخ4/10/1380 به تصویب رسید. متن قانون به شرح ذیل است:

ماده(1)

به موجب این قانون ورود، توضیع و استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره جز در مواردی که قانون تبیین کرده است ممنوع است.

تبصره – ارتباطات رایانه ای مشمول این قانون نیست.

ماده(2)

وزارت کشور با استفاده از نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، نسبت به جمع اوری تجهیزات دریافت از ماهواره که فاقد مجوز قانونی باشند اقدام می کند.

ماده(3)

برای جمع اوری تجهیزات مذکور، وزارت کشور ابتدا باد کتبا با اعطای مهلت یک ماهه به استفاده کننده اخطار دهد و در صورت عدم توجه، از طریق دادسرا مجوز قانونی اخذ و نسبت به جمع اوری ان اقدام خواهد کرد، کالاهای جمع اوری شده در اختیار سازمان صذا و سیمای جمهوری اسلامی ایران قرار خواهد گرفت.

ماده(4)

کلیه دستگاه های فرهنگی کشور موظفند اثار مخرب استفاده از برنامه های منحرف کننده را در جامعه تبیین کنند.

ماده(5)

سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظفند با رعایت ضوابط بین المللی نسبت به ضبط و بخش ان دسته از برنامه های ماهواره ها که مغایر با ارزش ها و مبانی فرهنگ اسلامی و ملی نباشد اقدام کنند.

ماده(6)

وزارتخانه ها و سازمانن ها و دستگاه های دولتی از شمول این قانون مستثا هستند.

ماده(7)

اشخاص حقیقی و حقوقی برای استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره باید مجوز لازم را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با هماهنگی وزارت بست و تلگراف و تلفن کسب کنند. لزوم مجوز برای رعایت مسائل فنی است.

تبصره – به ازای صدور هر مجوز مبلغ سیصد هزار(300000) ریال به وسیله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت خواهد شد.

ماده(8)

واردکنندگان و توضیع کنندگان غیر قانونی تجهیزات دریافت از ماهواره علاوه بر ضبط و مصادره اموال مکشوفه توسط دادگاه ها به مجازات ده میلیون ریال تا یک صد میلیون ریال محکوم می شوند.

ماده(9)

استفاده کنندگان غیر مجاز از تجهیزات دریافت از ماهواره علاوه بر ضبط و مصادره اموال مکشوفه به مجازات نقدی از یک میلیون ریال تا سه میلیون ریال محکوم می شوند.

تبصره – وجوه دریافتی بابت مجازات مواد(8) و (9) ایت قانون به خزانه واریز می شود.

ماده(10)

مواد و تبصره های قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره مصوب23/11/1373 به شرح این قانون اصلاح و کلیه موارد مغایر با این قانون لغو می شود.

قانون بیشنهادی مذکور توسط شورای نگهبان به علت مغایرت با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران رد شد که در ادامه علل حقوقی ان از دید قانون اساسی بررسی می شود.

دفتر مطالعات فرهنگی مجلس شورای اسلامی

نمایندگان به فوریت طرح ماهواره رأی ندادند:

سعید ابوطالب یکی از طراحان طرح استفاده مدیریت شده از ماهواره های پخش مستقیم در لزوم ارائه فوریت بررسی هر چه سریعتر آن گفت : در حال حاضر تجهیزات دریافت ماهواره در تمام کشور وجود دارد و قصد داریم با این طرح چگونگی بهینه استفاده کردن ازماهواره و فیلترینگ آن را بصورت قانونمند اجرا کنیم .

وی افزود : اگر استفاده از تجهیزات ماهواره ای حق مردم است نباید حق آنها سلب شود و اگر هر روز شاهد هنجار شکنی هستیم نباید اجازه دهیم این اتفاق بیفتد . در حال حاضر برنامه های ماهواره ای برای مردم ما فرهنگ می سازد و کمیسیون فرهنگی با تهیه این طرح قصد دارد مدیریت مناسبی را در چگونگی دریافت و استفاده از امواج ماهواره در اختیار مردم قرار دهد .

نمایندگان تهران با اشاره به اینکه حدود یکسال و نیم است که برای این طرح و چگونگی امکانات مثل آن درمرکز پژوهشهای مجلس کار شده است ، اضافه کرد : خرید یک ماهواره در این طرح آمده و ما در این حوزه از تجربه کشورهایی چون ژاپن ، مالزی ، سوئد و هند نیز استفاده کرده ایم .

ایرج ندیمی نیز در مخالفت با فوریت این طرح اظهار داشت : طراح محترم در خصوص لزوم سریعتر بررسی شدن این طرح صحبتی نکرد . باید پرسید آیا این مسئله کوچک است که باید همین روزها انجام شود .

وی با اشاره به اینکه بحث ماهواره بحث کشوری است افزود : ما یک روز در موردش افراط و یک روز تفریط می کنیم .بحث ماهواره از اهمیت زیادی برخوردار است وباید در فرصت بیشتری مورد بررسی قرار گیرد .

نماینده لاهیجان تصریح کرد : در این طرح ورود دستگاههای انتظامی به مسئله پیش بینی شده است که ما نمی توانیم کار فرهنگ و ظرایف آن را با خشونت حل کنیم چون جواب عکس می گیریم . ما در استفاده از ماهواره باید از کسانی  استفاده کنیم که صلاحیت فرهنگی در برخورد با این مسائل را دارند که متأسفانه تاحال اینگونه نبوده و از کسانی استفاده شده که آموزش های لازم را هم ندیده اند .

وی با بیان اینکه این طرح بارمالی دارد گفت: چرا بار مالی آن را به بازرگانی و آگهی ها می بندیم در صورتیکه این آگهی های تجاری میل به مصرف واز طرف دیگر میل به واردات را در کشور افزایش می دهند و شما بار مالی را به چیزی وصل می کنید که پدر اقتصاد کشور را در می آورد .

ندیمی ادامه داد : مسئله ماهواره یک موضوع قابل اعتنا ست اما نمی شود آن رایک شوری برگزار کرد .

عماد افروغ نیز در موافقت با این فوریت گفت : تجربه 27 سال جمهوری اسلامی نشان داد ما نمی توانیم برخورد شکلی با ابزارهای فنی داشته باشیم و نمی توانیم آنان را تکذیب مطلق کنیم .

وی ادامه داد : اگر امری فراگیر شده به معنای پذیرفتن آن نیست وما بعلت افزایش ناهنجاریها بهتر دیدیم این طرح را مطرح کنیم .

وی با اشاره به اینکه در برنامه چهارم توسعه فرهنگی ، مقرر شده صدا و سیما برنامه های ماهواره ای را از طریق شبکه ها ی کابلی یا کانالهای مستقل مدیریت و پخش کند ، گفت : دو سال از این قانون گذشته و صدا و سیما در این زمینه تعلل کرده است .

رئیس کمیسیون فرهنگی اظهار داشت : بسیاری از برنامه های علمی ، آموزشی و فرهنگی ماهواره به مراتب فاخرتر از برنامه های صدا و سیما است و این در حالیست  که صدا وسیما ی مابه دلیل نداشتن رقیب اقدام به پخش برخی برنامه های چیپ ( بی اهمیت ) می کند .

وی افزود : ما با ارائه این طرح قصد داریم انجام اجرای قوانین را با توجه به واقعیت های لحاظ شده امکان پذیر کنیم و در این زمینه از پیشنهادات تمامی نمایندگان استقبال می کنیم تا این طرح بطور کاملتر به صحن علنی ارائه شود .

براساس طرح ارائه شده که بعد از رأی نیاوردن فوریت آن بصورت عادی در مجلس بررسی خواهد شد پیشنهاد شده است : به موجب این قانون تولید ، ورود ، توزیع و استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره های پخش مستقیم جز در مواردی که قانون مشخص می کند ممنوع می باشد .

به موجب ماده 2 وزرات کشور موظف است با استفاده از نیروی انتظامی و همکاری نیروی مقاومت بسیج نسبت به اعمال ممنوعیت ورود ، تولید ، توزیع ، نصب ، راه اندازی ، نگهداری و استفاده از تجیهزات دریافت از ماهواره که فاقد مجوز قانونی است اقدام نماید و متخلفین را به مراجع صالحه قضایی معرفی نماید .

براساس ماده 3 سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است حداکثر تا شش ماه پس از تصویب این قانون با راه اندازی حداقل سه شبکه تلویزیونی با گستره کشوری نسبت به دریافت و پخش همزمان آن دسته از برنامه های شبکه های ماهواره ای که مغایر با ارزش ها و مبانی فرهنگ اسلامی و ملی نباشد اقدام نماید .

بار مالی ناشی از اجرای این ماده از محل پخش آگهی های بازرگانی در همین شبکه ها و نیز از محل ماده 6 این قانون تأمین خواهد شد .

ماده 4-الف) دولت موظف است مجوزهای لازم برای تأسیس مراکز خصوصی «دریافت از ماهواره و پخش» برای استفاده کنندگان عمومی را در چارچوب مواد این قانون صادر کند .

ب) مراکز «دریافت از ماهواره و پخش » موسوم به (د،م،پ)مؤسسات خصوصی هستند که با استفاده از تجهیزات فنی دریافت ازماهواره برنامه های رادیو تلویزیونی را دریافت و توسط ارتباط کابلی در محدوده مشخص جغرافیایی در ازای دریافت مبلغ توافق شده در اختیار مشترکان خود قرار می دهند .

ماده 5: شبکه های و برنامه های مجاز برای پخش توسط (د،م، پ) ها از طریق شبکه کابلی یا از طریق شبکه داخلی در مجتمع های مسکونی ، شهرکها ، هتل ها براساس ضوابط بین المللی در خصوص حق نشر و توسط سازمان صداو سیمای جمهوری اسلامی ایران مشخص می گردد که فهرست آن می تواند در فواصل زمانی مشخص تغییر کرده ودر اختیار مراکز و مجتمع ها قرار گیرد .

تبصره 1: تخلف از ضوابط معین شده در این ماده ضمن لغو مجوز (د، م ، پ) هاو نیز در مورد مجتمع ها ی مسکونی ، شهرکها و هتلها  موجب مجازات مصرح در مواد  8 و9 این قانون خواهد بود .

تبصره 2: آئین نامه اجرایی این ماده توسط سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی با هماهنگی وزارت کشور و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید .

ماده 6: به ازای صدور هر مجوز برای تأسیس یک مرکز (د، م، پ) مبلغ دویست تا هزار میلیون ریال برحسب تعداد مشترکان (د،م ،پ) توسط صدا و سیما دریافت می گردد و برای اجرا و گسترش موضوع ماده 3 همین قانون هزینه خواهد شد .

ماده 7- دستگاهها و سازمان هایی که برای انجام وظایف قانونی خویش لازم است از تجیهزات دریافت ماهواره استفاده نمایند باید مجوزهای لازم جهت خرید ، نصب و استفاده از تجهیزات را از سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی  با هماهنگی وزارت اطلاعات و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات کسب نمایند .

تبصره : استفاده از تجهیزات و تصاویر دریافتی تنها در چارچوب مجوز اخذ شده وتنها برای همان کاربران بدون مجوز ضبط و توزیع مجاز است .

ماده 8- مهلت جمع آوری تجهیزات غیر مجاز در یافت از ماهواره از تاریخ اجرایی شدن این قانون 3 ماه می باشد که پس از دوباره اخطار کتبی به فواصل 15 روز توسط مراجع ذیصلاح ، استفاده کنندگان به مجازات نقدی از پنج تا پنجاه میلیون ریال محکوم خواهند شد .

ماده 9 – وارد کنندگان ، توزیع کنندگان ،تولید کنندگان و نصب کنندگان غیر مجاز تجهیزات دریافت از ماهواره علاوه بر ضبط و مصادره اموال مکشوفه توسط دادگاهها به مجازات نقدی از یکصد تا پانصد میلیون ریال محکوم می گردند .

ماده 10- وجوه دریافتی بابت مجازاتهای مندرج در ماده 9و8 این قانون به خزانه واریز و صد در صد آن در راستای مقابله با تهاجم فرهنگی در اختیار سازمان صدا وسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار می گیرد تا در حدود اعتبارات مصوب بودجه سالانه کل کشور به مصرف برسد .

ماده 11- دولت موظف است ظرف مدت یک ماه از تصویب این قانون آئین نامه اجرایی آنرا تهیه و تصویب نماید .

منبع: خانه ملت )   خبرنگار: پوراردشیر)