رسانه در رسانه

[ رضا سید علی لواسانی ]
آنچه در فرایند تشکیل تصویر بر سطح حساس روی می‏دهد موجب ثبت رخدادی می‏شود که در لحظه‏ای به وقوع پیوسته است. در زمان شکل‏گیری تصویر بر سطح حساس تنها واقعیتی ثبت می‏شود. لیکن آنچه به این واقعیت معنا می‏دهد در عکس نیست. عکس تنها نمودی را جدای از معنی آن به تصویر کشیده است و آنچه که این نمود را تفسیر می‏کند عملکرد ذهنی و قوای ادراک بیننده است معنای در ذهن بیننده شکل می‏گیرند که در زمان جاری‏اند . بینندگان عکس را بر اساس شدت احساساتی که در وجودشان بر انگیخته می شود ارزیابی می کنند. معنای عکس ، علاقه شخصی عکاس و زیبا شناختی عکاس ، فلسفه وجودی عکس بعنوان هنر و رسانه ، تاویل پذیری عکس و نقش آن در شکل گیری تفکرات پیش رو چه در دوران مدرنیست اولیه و چه در دوره های بعد ، عکاسی را مهمترین اختراع بشری ساخته است . اختراعی که نقش زمان و ادراکات بصری بیننده در هارمونیک عکس به خلاقیت واداشته و آموزش می بیند.
عکس یک تصویر نیست، برگردانی از واقعیت هم نیست. عکس یک اثر است، اثری که مستقیماً از واقعیت گرفته شده است.عکس تبدیل نمودهای طبیعی به فرم های بسیار ساده ،ساخت اشیائ هنری از فرم های غیر بازبه معنی چیزی جدا شده از طبیعت و اغلب بشکل هندسی . جادوی تصویر ، این هنر نا شناخته و دوست داشتنی ، تکه هایی از قلب و روح انسانها است که در فضای محدود و محصور ماچهره ای متفاوت وزیبا از نگاه دیگران را به ما نشان میدهد . عکس نمودی بیرونی را به درون کشیده و در لحظه‏ای قطعی محبوس می‏کند. قطعیت لحظه‏ای عکس و راستگویی عجیب آن، مشوق استفاده آگاهانه از این رسانه به مثابه وسیله‏ای تبلیغاتی گردیده که یکی از کاربردهای اصیل عکس به معنای نفوذ آن در نظام سرمایه‏د‏اری فرهنگی است .
هر عکس با هر گرایش و کاربردی ،دارای یک سری ارزش ها است چه با دوربین یکبار مصرف چه با دوربین‏های پیشرفته و مدرن گرفته شده باشد. نکته های که در عکس نهفته ، تنهااز طریق مکاشفه میتوان دست به راز گشایی شان زد و زوایای پنهان آن را نمودار ساخت .عکس هنری آگاه‏کننده است و پیچیدگی ثبت تصاویر به موازات همین آگاهی شکل می‎گیرد..
تصاویری که توسط عکاسان مختلف از یک سوژه گرفته می‏شود با هم متفاوتند. این تفاوت به آن دلیل نیست که این افراد از لنز یا مواد شیمیایی مختلفی استفاده می‏کنند بلکه به دلیل آن است که در ذهن هر کدام از این افراد تفکری متفاوت با دیگری وجود دارد که همین تفکر بر روی عکسی که ثبت می‏کنند منعکس می‏شود. تأثیرگذاری یک عکس می‏تواند از به کارگیری هر اِلمان و عنصری مهم‏تر باشد.
هر اثر هنری با مخاطبش کامل میشود و خلق هر اثر ی بدون داشتن مخاطب معنایی نخواهد داشت هنرمند و مخاطب از مولفه های لازم که در سه راس یک مثلث قرار دارند . با حذف هنرمند در حقیقت هیچ اثر هنری نخواهد بود وبا کنار گذاشتن مخاطب نیز اثر هنری محصولی بی مصرف شده ونابود خواهد شد . عکس پیوند میان اثر ، هنرمند و مخاطب را ایجاد می کند این پیوند بین اندیشه های ذهنی و پیچیدگی های موضوعی عکس ، هنرمند و مخاطب می گردد، هرچند که بهترین تفسیر و برداشت ها در خود تصویر است ولی حرکتهای هنر مند در جهت درک ، ارزشیابی و شناخت بیشتر به مخاطب ارزشمند است .
مبحث عکس مفاهیم جالبی را در رابطه با کاربردهای عکس در جوامع و به خدمت گرفتن آن به عنوان هنر و رسانه جذب‏کننده بیش می‏کشد. . به همین خاطر دوربین را شاهد بلاواسطه و عکس را جانشین جهان می‏نامند. عکاسی امروزه در تکامل هنر های دیگر ، در دوباره به تصویر کشیدن فرم های مختلف دیگر کمک می کند . عکس نه تنها آثار هنری را بازسازی یا شبیه سازی میکند بلکه در فرایند بوجودآمدن تصاویر و بر اساس قواعد به ثبت رسیده هنرهای زیبا ، تجلیگاه هنر متعالی است .
امروزه با وجود وسایل پیشرفته و متنوعی که در اختیار هر قشری از افراد جامعه قرار دارد عکاسی گستره بیشتری را شامل می شود و عکسها هر یک نشانه ای از گرایشهای اجتماعی ، فرهنگی ، مستند و...است ،در همه جوامع فیلترینگ و سانسور وجود دارد. اگر عکاس به عنوان یک فرد هنرمند از جامعه خصوصیات جامعه را بشناسد و کار خود را به درستی انجام دهد هیچگاه دچار فیلترینگها نخواهد شد ، ضمن اینکه یک هنرمند کامل هیچ وقت خودش را اسیر سانسورها نمیسازد و موانع را با هوشیاری و نگرش از دریچه های دیگربه موضوع ، مخاطب را با اثرش به منظور خود میرساند . کامل و حرفه ای بودن عکاس در تعداد عکس ها و نمایشگاه هایش نیست بلکه در تعاملاتی است که بوسیله نوع نگاه به موضوعات با مخاطبینش برقرار میسازد . این یادگیری برای عکاسان از منابع یکسانی نیست ، هر چند آنها( عکاسان آکادمیک ) تکنسین های خوبی محسوب میشوند اما خلاقیت و استعداد خصوصیاتی است که فرد با آن متولد میشود و آموزش به پیشرفت و بهبود درک و ارتقا کیفیت آ ن کمک شایانی مینماید .
هنر نقاشی محدود و محصور به قاب است ، قابی که در عکاسی دریچه دید دوربین است و عکاس از دریچه درک و ذهن خود قاب محدود و محصور تصویر را به در یچه نگاه تبدیل می کند .مدافعان عکاسی محض یا خالص احساس می‏کردند که با دستکاری کردن عکس برای رسیدن به مضمونی که شاید با قلموی نقاشی بتوان آنرا راحتر یا بهتر بیان کرد، خلوص رنگمایه و حتی مضمون عکس که فقط متعلق به رسانه عکاسی می‏باشد از دست می‏رود و باید عکاسی را از نقاشی جدا دانست و آنرا رسانه‏ای مستقل با قابلیت‏های منحصربه فرد و مخصوص خود معرفی کرد که همچون رسانه نقاشی قابلیت‏های هنر را داراست. چرا که عکاسی بیشتر از نقاشی در شبیه‏سازی موفق بنظر می‏رسد.
این رسانه مستقل ، تبلوری مضاعف در راستای اهداف سایر رسانه ها می یابد ، رسانه ای که خود در رسانه های دیگر ، ماهیتی وابسته دارد ، وابستگی از آن جهت که عکس موضوع را مشخص می نماید و یا اینکه موضوع با عکس کامل می گردد . ( نمونه جراید)
پرداختن به مقوله نقد و تحلیل عکس می تواند مخاطب را از تردیدها و سرگردانی برهاند . او انتظار دارد با مطالعه متون نوشتاری درباره عکس افزون بر اطلاعات بصری درون آنها به آگاهی های دیگری هم دست یابد و بیان کنایی و پنهان موضوع را به صورت شفاف تری جستجو نموده و با درک ارزشهای آن به برداشت دلپذیر و روح افزای برسد . یک تحلیل گر هم در فرم و هم در معنای عکس کاوش می کند و جنبه های گوناگون ساختاری و محتوای اثر را مورد تحلیل قرار میدهد چراکه در تحلیل یک عکس علاوه بر پرداختن به محتوای هنری و جنبه های فنی و تکنیکی آن می توان جنبه های کاربردی ، تاریخی ، روانشناختی ، اجتماعی و ... آن را نیز مورد بررسی قرار داد.
ایران به لحاظ آماری یکی از بالاترین ویا اولین کشوری است که بصورت روزانه بیش از 55 عنوان روزنامه منتشر می کند واین آمار جدا از هفته نامه ها و سایر جراید ی است که به چاپ میرسد . حجم عظیمی از اطلاعات و اخبار که بدون شک تاثیر گذارترین بخش آنرا نه از نظر مطلب بلکه از جهت جذب
بیشترین مخاطب و القای معانی به آنها عکس به خود اختصاص میدهد . در بین تمام جراید کشور،جریده ای نیست که با انتشار عکس در زمینه های مختلف سعی در انتقال پیام های خود به مخاطبینش داشته باشد . عکس ها در قالب مقالات . اخبار ، گزارشات و ...به کمک متن می آیند و این در حالی است که این عکس ها بعنوان رسانه ای در قالب رسانه ای دیگر است نه رسانه ای مستقل .
امیدواریم تهیه کنندگان جراید کشور با جاپ عکس ها موضوعی در انتقال پیام به مخاطب کوشاتر بوده و جای خالی این حرکت هنری فرهنگی را پر نمایند .

به نقل از هفته نامه  فصل نو