بررسی لزوم انتشار روزنامههای ایران در روزهای تعطیل سرویس: جامعه اطلاعاتی
خبرگزاری دانشجویان ایران - تهران
سرویس: جامعه اطلاعاتی
در حالیکه کارشناسان حوزه ارتباطات از تعداد کم مخاطبان روزنامهها در ایران گلهمندند و به اذعان همانها روزنامه در ایران مخاطبان خاص محدودی دارد، این سوال وجود دارد که چرا شریان اطلاعرسانی در ایام تعطیل که در کشور ما روزهای متعددی را شامل میشود، همچون تعطیلات طولانی نوروز، برروی همین عده محدود نیز بسته میشود؟ در حالیکه اکثر روزنامههای پرتیراژ و مخاطب جهان در تعطیلات آخر هفته نیز با شرایط خاص چنین روزی منتشر میشوند.
به گزارش خبرنگار رسانه خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، مطبوعات بهعنوان رکن چهارم دموکراسی در دنیای کنونی به عنوان یکی از وسایل ارتباط جمعی هستند که با وجود اطلاعرسانی آنلاین و شبکههای رادیویی و تلویزیونی هنوز جایگاه خود را حفظ کردهاند که این بیانگر تاثیر این نوع رسانه در روشنگری اذهان مخاطبان است.
در کشور ما به گفته معاون مطبوعاتی و امور اطلاعرسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تا پایان سال 88، 3 هزار و 700 نفر برای انتشار نشریات مجوز گرفتند که بیش از 3 هزار و 100 عدد منتشر میشود.
با وجود تعداد بالای نشریات فعال به اذعان مدیر کل مطبوعات داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در کشور در مجموع در سطح عمومی، روزنامههای سراسری تیراژی حدود 300 تا 330 هزار نسخه در روز دارند. این در حالیست که مسوولان افق تیراژ 18 میلیون در روز را متصور هستند.
اما چطور میتوان به این نقطه رسید در حالی که به گفته سیداحسان قاضیزاده پرتیراژترین روزنامهها با تیراژ واقعی کمتر از 400 هزار نسخه منتشر میشوند و جالبتر آنکه دو هفته در سال به خواب عمیقی میروند؛ آنچنان عمیق که در روزهای نخستین انتشار کمترین محتوای تولیدی را منتشر کرده و بیشتر با منبع و بیمنبع با نقل قول از خبرگزاریها و سایتهای خبری صفحه میبندند.
*مسائل اقتصادی عامل بازدارنده انتشار روزنامه
آنچه مسوولان نشریات را از انتشار در تعطیلاتی همچون روزهای ابتدایی سال که میتواند اعلام کننده امور جدید در سال پیشرو باشد، باز میدارد، مسائل اقتصادی است که برای رفع آن نیاز به حمایت مسوولان در معاونت مطبوعاتی و امور اطلاعرسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی الزامی دیده میشود.
بیژن نفیسی ـ مدرس روزنامهنگاری ـ در گفتوگو با ایسنا درباره تعطیلات طولانی مدت روزنامهها در طول سال گفت: در کل همه مطبوعات به انتشار مستمر و حفظ ارتباط با مخاطب تمایل دارند.
به عقیده او منتشر نشدن روزنامه ها در تعطیلات به مسائل اقتصادی برمیگردد. به طور مثال در نوروز از آنجائیکه سفر مردم باعث جابهجایی تراکم جمعیت از شهرهای بزرگ به شهرهای کوچک میشود، شهرهای کوچکی که تیراژ فروش روزنامهها در آنها بسیار پایین است، فروش در شهرهای بزرگ نیز پایین میآید.
وی معتقد است بنابر شرایطی که در ایام تعطیلات پیش میآید، روزنامهها در تیراژ پایین منتشر خواهند شد اما هزینهی توزیع بدون تغییر میماند. بنابراین هزینهی حاصل از تک فروشی روزنامه پاسخگوی هزینههای چاپ و توزیع نبوده و صاحبان روزنامهها ضرر خواهند کرد.
او ادامه داد: نداشتن تمایل صاحبان آگهی برای انتشار در روزهای تعطیل به دلیل نبود مخاطب از دلایل منتشر نشدن روزنامهها در تعطیلات نوروز است که برای مواجه نشدن با ضرر مالی الزامی به نظر میرسد.
* حفظ ارتباط مستمر روزنامهها با مخاطب
نفیسی تاکید کرد: تمام مشکلات مطرح شده نباید تاثیری بر جریان اطلاعرسانی در حوزهی رسانهی مکتوب بگذارد. زیرا در روزهای تعطیل نیز دنیا به کار خود ادامه میدهد پس باید ارتباط مستمر روزنامهها با مخاطب حفظ شود و پیگیری و تحلیل اخبار در اختیار مردم حتی در سفر قرار گیرد.
اما دکتر مهدی فرقانی ـ استاد ارتباطات - معتقد است: اینکه با منتشر نشدن دو هفتهای، مطبوعات فلسفهی وجود خود را از بین میبرند تعجب برانگیز است.
وی با بیان اینکه در هیچ جای جهان انتشار روزنامهها دو هفته تعطیل نمیشود، اظهار کرد: در ایام تعطیلات مردم وقت بیشتری برای مطالعه دارند و بهرهبرداری از این بستر مستلزم درک این موضوع از سوی مسوولان و ایجاد فرهنگ آن در بین مخاطب است. البته نمیتوان محدودیت مطبوعات همچون فعال نبودن سیستم توزیع در تعطیلات ابتدای سال نو را نادیده گرفت.
فرقانی تصریح کرد: برای حل مشکل نبود سیستم توزیع در روزهای تعطیل باید قبل از تعطیلات تمهیداتی اندیشید تا باعث توقف انتشار نشود. زیرا این امر در دنیای ارتباطات قابل توجیه نیست.
او ابراز امیدواری کرد: سال 89 آخرین سال تعطیلی مطبوعات به مدت دو هفته باشد، سنتی که در چند دهه اخیر به تدریج پایهگذاری شد. پیش از انقلاب در تعطیلات دو هفتهای آغاز سال نو، روزنامهها بعد از دو روز تعطیلی به دلیل تعطیلی سازمانهای دولتی و دشواری تولید محتوا به این خاطر در صفحات کمتر منتشر میشدند.
* مطبوعات هم خود را جدی نگرفتهاند
وی تاکید کرد: اگر مردم بتوانند دو هفته منتشر نشدن روزنامهها و دیگر نشریات را تحمل کنند، این سوال پیش میآید که شاید دلیل اقبال کم مردم به مطبوعات این است که مطبوعات هم خود را جدی نگرفتهاند. غیرممکن است روزنامه با نداشتن استمرار انتشار تشخص خود را حفظ کند.
او در بیان کمکهای دولتی برای انتشار روزنامهها در تعطیلات نوروز با تاکید بر اینکه بخش دولتی نباید در انتشار دخالت داشته باشد، گفت: وزارت ارشاد میتواند در توزیع به روزنامهها کمک کند، سیستم توزیع در کشور ما باید اصلاح شود زیرا بسیار مشکل دارد به نحوی که هزینههای زیاد را به موسسههای مطبوعاتی تحمیل میکند. این هزینهها با تمهیداتی توسط معاونت مطبوعات و امور اطلاعرسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قابل جبران است.
حسین عبداللهی - سردبیر یک روزنامه - نیز درباره زمان انتشار این روزنامه در ابتدای سال 89 به خبرنگار ایسنا گفته بود: ما دوست داریم روزنامه را در هفته دوم فروردینماه منتشر کنیم و شریان اطلاعرسانی را قطع نکنیم، اما از آنجاییکه روزنامه به همراه چند روزنامه دیگر در بخش غیردولتی توزیع میشود و در ایام تعطیلات روزنامههای دیگر منتشر نمیشوند، لذا هزینههای توزیع برای ما سنگین و غیرقابل پرداخت میشود.
وی افزوده بود: برای این منظور نیازمند مساعدت معاونت مطبوعاتی و امور اطلاعرسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستیم تا با تدابیری همچون توزیع روزنامه آرمان به همراه روزنامه دولتی ایران که درنتیجه از نظر هزینهای آرمان را در مضیغه نمیگذارد، امکان اطلاعرسانی در روزهای تعطیل را برای ما فراهم کنند تا روزنامههای غیردولتی نیز در اختیار مردم باشند. اما این روزنامه نیز بعد از پایان دو هفته تعطیلات انتشار را از سر گرفت.
با همه این تفاسیر آنچه از اقدام معاونت مطبوعاتی و امور اطلاعرسانی برمیآید اینکه به انتشار روزنامهها در ایام تعطیلات نوروز راغب است، شاهد این مدعا تشویق روزنامههای ایران و خبرجنوب که در آن روزها منتشر شدند، است. ایران به عنوان روزنامهای دولتی که از امکانات توزیع دولتی بهره میبرد و خبرجنوب یک روزنامه غیردولتی که به این ترتیب واقعا جای تشویق دارد.